Cilt Yaşlanması, UV Radyasyonu ve Güneşten Korunma-2

Merhaba...

İlk kısmını burada yazdığım yazıma, kaldığım yerden devam ediyorum. Geçen yazıda, UV radyasyonu ve cilt yaşlanmasından bahsetmiştim. Bu yazımda SPF, PA faktörlerinden; fiziksel ve kimyasal güneş koruyuculardan bahsedeceğim.


Sun Protection Factor, SPF yada Güneş Koruma Faktörü GKF dediğimiz ölçü birimi; bizi güneşin UVB ışınlarından koruyan ürünler için geliştirilmiştir. Üzerinde sadece SPF veya GKF kısaltması bulunan ürünler, bizi UVA ışınlarına karşı korumazlar. SPF ile ilgili, en yanlış bilgimiz, SPF faktörü yükseldikçe güneş korumasının artacağıdır. Halbuki, SPF faktörü arttıkça güneş koruması artmaz, güneşten korunduğumuz süre artar. Basitçe formüle edersem;

SPF Faktörü x SPF Kullanmadan Güneşte Yandığımız Süre(dk)=Güneş Korumasının Etki Süresi (dk)

Mesela; hiç bir koruma sürmeden güneşte 2 dakikada yanıyorsanız, SPF15 korumalı bir ürün uyguladığınızda 15x2=30 dakikada yanarsınız. Yüksek koruma faktörlü kremler, bize daha uzun süre koruma sağlar, böylece kremi yenileme süremizi uzatır. Fakat, yukarıdaki hesap tamamen ideal şartlar için yapıldığından; deniz, terleme, elimizle sürekli cildimize dokunmak, duş almak gibi çevresel faktörleri de göz önünde bulundurmamız gerekir. Bu yüzden, plaj gibi uzun süreli güneşe maruz kaldığımız yerlerde, iki saatte bir korumayı yenilememiz önerilir.

Cilt tonu koyulaştıkça güneşe hassasiyet süresi de artar fakat, her cildin güneşten etkilenme süresi farklıdır. UVB ışınları başlangıçta hoşa giden bir bronzluk sağlasa da, uzun vadede yanıklara, lekelenmelere ve cilt kanserine neden olurlar. Yüksek SPF bizi daha çok değil, daha uzun süre korur.

The Protection Grade of UVA yada Broadspectrum da denen PA (PDD), UVA ışınlarına karşı koruma gücünü ifade eder. UVB ışınlarından korunurken standart bir SPF ölçüsü varken, UVA'dan korumada dünya genelinde standart bir ölçü birimi yoktur. American Cancer Society'nin yaptığı açıklama da, her güneş koruyucu ürünün UVA ışınlarına karşı koruyucu özelliğinin olmadığı şeklinde...

UVA korumasının ölçüsünü ilk belirleyenler, Japonlar... Persistent Pigment Darkening yani PDD Avustralya'da kullanılan UVA ölçü birimiyken, PA ve "+" işareti Japon standartlarını temsil eder. Dünyanın geri kalanında, bir güneş koruyucu ürünün üzerinde "broadspectrum" terimini görürseniz, o ürünün UVA ışınlarına karşı da koruma sağladığını anlayabilirsiniz. Japon ölçülerinde PA ve "+" değerlerinin anlamlarını ise, şu şekilde ifade edebilirim:

PA+ : düşük ve orta şiddette UVA radyasyonuna karşı 2-4 saat koruma
PA++ : orta şiddette UVA radyasyonuna karşı 4-8 saat koruma
PA+++ : çok güçlü UVA radyasyonuna karşı 8 saatten fazla koruma


Aktif içerikleri, fiziksel filtrelerden oluşan güneş koruyuculara; fiziksel güneş koruyucu denir. Bu koruyucular, ışığı yansıtma prensibiyle çalışırlar ve aktif içerikleri cilt tarafından emilmez. Cildimizde beyaz tabaka bırakan koruyucular, fiziksel güneş koruyuculardır. Bu koruyucuların, aktif içeriklerinin parça boyutları küçültülerek "beyaz tabaka" görünümü azaltılmaya çalışılsa da, tanecikler küçüldükçe hem koruyucunun etkisi azalır hem de tanecikleri cilt tarafından emilmeye başlar. Yani, fiziksel güneş koruyucunuz ne kadar çok "beyaz tabaka" görünümü oluşturursa, sizi o kadar iyi korur ve aktif içeriği de cildiniz emmez.

Güneş koruyucu, aktif içerik olarak kimyasal (ciltle etkileşime giren) filtre kullanıyorsa, buna kimyasal güneş koruyucu denir. Kimyasal güneş koruyucularda, aktif içerik cilt tarafından emilerek, UV ışınlarını ciltteki emilmiş madde içine hapsetme tekniğiyle çalışır. Bu koruyucularda, beyaz tabaka sorunu yaşamazsınız.

Fiziksel koruyucu mu, kimyasal koruyucu mu tercih etmeliyiz; sorusunun cevabı ise, tamamen sizin tercihinize bağlı... Güneşle temas süreniz, koruyucuyu kullanacağınız koşullar, makyaj yapıp yapmayacağınız hep birer faktör...

İki tür koruyucuyu karşılaştırırsam;

- Fiziksel koruyucu beyaz tabaka görünümü oluşturur, kimyasal koruyucu oluşturmaz.
- Fiziksel koruyucu flaşlı fotoğraflarda "flash back" (beyaz görünüm) etkisi yaratır, kimyasal koruyucu herhangi bir yansıtma yapmaz.
- Fiziksel koruyucu cilt üzerinde kaldığından hangi alana uyguladığınızı görürsünüz, kimyasal koruyucuda bunu göremezsiniz, dolayısı ile daha dikkatli uygulama yapmanız gerekir.
- Fiziksel koruyucu cilt üzerinde kalır, yıkayarak akıtırsınız; kimyasal koruyucu cilt tarafından emilir.
- Fiziksel koruyucular komedona sebep olabilir, kimyasal koruyucularda bu risk daha düşüktür.
- Fiziksel koruyucuların aktif maddeleri zinc oxide, titanium oxide iken; kimyasal koruyucuların aktif maddeleri avobenzone, ecamsule, octinoxate'dır.
- Fiziksel koruyucular ışığı yansıtır, kimyasal koruyucular ışığı emer.
- Fiziksel koruyucular hassas ciltler için daha uygundur, alerji riski düşüktür. Kimyasal koruyucularda irritasyon olasılığı daha yüksektir.
-Fiziksel koruyucularda "beyaz tabaka" görüntüsü ne kadar azsa, koruma o kadar azdır. Kimyasal koruyucularda koruma sabittir.
- Fiziksel koruyucular piyasada "mineral koruyucu", kimyasal koruyucular "organik koruyucu" olarak anılırlar.
- Her ikisi de UVA ve UVB koruması bulundurabilir.

Aktif içeriklerden de kısaca bahsedeyim:

Zinc Oxide, hem UVA hem UVB koruması sağlayabilen, fiziksel koruyucularda kullanılan bir içeriktir. Hassas ciltler için daha uygundur. Titanium Dioxide ise, eğer cilt tarafından emilirse kanserojen etki sağladığına dair bir takım iddialar olan bir içerik... Bu iddialar kanıtlanmış değil, ama var sonuçta... Diğer yandan, zinc oxide hakkında da deniz yaşamı için zararlı olduğu iddiası var. Yani, bu içerikler konusu, derine inince içinden çıkılamaz bir hal alıyor.

Avobenzone UVA ışınlarının belli bir dalga boyundan korurken, ecamsule kalan kısmından da koruma sağlayan kimyasal koruyucu içerikleridir.

Bana sorarsanız, fiziksel koruyucuda zinc oxide; kimyasal koruyucuda avobenzone ve ecamsule (mexoryl sx) içeriklerinin ikisinin de bulunduğu ürünleri tercih edin.


En büyük hatalarımızdan biri; "Güneş koruyucu kullandım, güvenli bronzlaştım" düşüncesidir. Ne yazık ki, güvenli bronzlaşmak diye bir şey yok. Eğer bronzlaştıysanız, güneş koruyucunuz yeterli gelmedi, demektir. Cildinize zarar verdiniz, hücre ölümüne yol açtınız ve cildinizi kendini savunmak zorunda bıraktınız, demektir.

İlk önce dizlerimizin ve dirseklerimizin sarktığını hatırlayın. O bölgeleri yeterince nemlendirmediğimiz için bu durumla karşılaşmayız, dizlerimiz ve dirseklerimizin çıkık olmasından dolayı bu sorunu yaşarız. Çünkü, güneşe ilk onlar maruz kalırlar, çünkü çıkıklar.

Cildimizin doğal koruması olan melanin hücrelerinin, güneş koruyuculardan daha iyi koruduğunu iddia edenler de var. Ancak, ne yazık ki ideal bir dünyada yaşamıyoruz, atmosferimizin durumu ortada, ozon tabakasının halini az çok hepimiz biliyoruz. Yine de, bu iddiayı kendi üzerinizde test etmek isterseniz de, bu tamamen sizin seçiminizdir. Hepimiz vücudumuz üzerinde söz hakkına sahibiz.


Bugün, piyasada onlarca bronzer var. Tabi ki, zararsız değiller ancak; bronz görünmek için artık daha fazla seçeneğimiz ve imkanımız var. Bu arada, yüzünüzde otobronzanınız varken ağlamamanız konusunda uyarmalıyım. Fakat bu, başka bir yazının konusu olabilir.

Bu kadar çok bilgi ile umarım sizi sıkmamışımdır. Benim gibi güneş alerjisi olanlar ve güneşin zararlarından korunmak isteyenler için, küçük bir rehber olabilirim, diye düşündüm. Ben de, yıllar içinde araştırarak bu bilgileri öğrendim ve bu yazıyı yazabilmek için de bilgilerimi tazeleme fırsatı buldum. Umarım faydam olabilir.

Piyasadaki güneş koruyucular ve performansları ile ilgili belki, önümüzdeki günlerde bir şeyler yazabilirim. Ancak, bu sene elimde olan ürünlerin performansını da görebilmem için, güneşin bizi iyice etkilemesi gerekir, bunun için biraz daha zaman var.

Hepimizin 19 Mayıs Atatürk'ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı kutlu olsun.

Sevgilerimle...